Nederlanders zijn echte theedrinkers. Restaurants kunnen niet zonder, supermarkten hebben 100+ soorten en in ieder huishouden is wel een theedoos te vinden. Maar wat is thee eigenlijk? Waar komt het vandaan? Hoe komt de smaak van de thee in het water terecht? En wat is het verschil tussen zwarte, groene, witte en oolong thee? Je leest het hier!
Wat is thee (en vooral: wat is het niet)?
Thee is een infusie (= aftreksel) van theebladeren en knopjes van de theeplant Camellia sinensis. Infusie is wat er gebeurt als je warm water over planten heen giet. De stoffen in de plant, in dit geval de theeplant, lossen dan op in het warme water waardoor dat water de smaak van de plant opneemt. Dit gebeurt niet meteen: wie een lekker kopje thee wil zetten, moet de thee een aantal minuten laten trekken. De infusie koelt dan af, wat het proces voltooit. Interessant detail: thee mag eigenlijk alleen zo heten als het gemaakt is van de theeplant Camellia sinensis. De bekende verse muntthee is daarom eigenlijk geen “echte” thee! Omdat er wel infusie plaatsvindt, rekenen veel mensen ook kruidenthee echter gewoon tot de theesoorten.
De geschiedenis van thee
Thee gaat al een tijdje mee. In 2700 voor Christus nam keizer Shen Nung een pauze tijdens één van zijn reizen. Zoals zo vaak bracht hij water aan de kook om het te zuiveren van bacteriën. Bij toeval kwamen er een aantal blaadjes van een wilde theestruik in het water terecht. Keizer Shen Nung was wel in voor een experiment en nam een slok. Hij proefde wat nu miljarden mensen over de wereld dagelijks proeven: een heerlijk verfrissende smaak die perfect samengaat met het verwarmende van gekookt water. Eigenlijk is de uitvinding van thee dus puur toeval. Dit geldt trouwens ook voor yoghurt, rozijnen en jawel: koffie.
Overigens moesten we in Europa flink lang wachten op ons eerste kopje thee. Pas rond 1610 brachten Nederlanders de eerste lading mee uit het Oosten. De reden dat wij Europeanen eerder geen theedronken, is dat de theeplant een warm en vochtig klimaat nodig heeft om te groeien. Daar is sinds 1610 weinig aan veranderd: nog altijd komt 75% van alle thee uit de landen China, India, Sri Lanka en Kenia.
Het thee productieproces
Als je een theeplant z’n gang laat gaat, kan ie tot 20 meter hoog worden. Dat is lastig blaadjes plukken, waardoor theeboeren de plant bijsnoeien tot een ruime meter. Na het handmatig plukken van de theeblaadjes wordt de oogst in fabrieken gedroogd en daarna “verflenst”. Dit betekent dat de theeblaadjes versneld verwelken (oxideren). Daarna worden de blaadjes verhit om het oxidatieproces te stoppen. Volgens de traditionele productiemethode van thee worden de gedroogde theeblaadjes vervolgens kapot gewalst. Steeds vaker zetten theeboeren hiervoor machines in. Weer andere producenten, zoals Puritea, slaan deze stap zelfs helemaal over. De theeblaadjes worden dan direct gedroogd en daarna gezeefd, waardoor de blaadjes op grootte worden gesorteerd.
Tot slot bepaalt de grootte van de theeblaadjes het eindproduct. Kleine theeblaadjes verdwijnen in de bekende theezakjes; grote theeblaadjes worden verkocht als losse thee. Hoewel er niets mis is met theezakjes, is losse thee vaak van betere kwaliteit. De smaak van de ingrediënten komt beter naar voren en de thee wordt minder snel bitter. Let op: dit is een vuistregel. Wat goede thee is, hangt af van veel factoren. Denk aan de grond waar de theeplant groeit, het productieproces en de manier waar op de thee verpakt wordt.
Soorten thee
Hoe zit het dan met soorten thee? Dat is een interessant verhaal. Zwarte, groene, witte én oolong thee komen allemaal van diezelfde theeplant, de Camellia sinensis. Het verschil zit ‘m in het oxidatieproces. De blaadjes voor groene thee worden direct na het flensen verhit (het liefst gestoomd), waardoor er geen oxidatie plaats vindt en er meer antioxidanten behouden blijven dan bij zwarte thee, waar het oxidatieproces wél doorzet. Dit verklaart ook waarom groene thee gezonder is dan zwarte thee. Oolong thee zit tussen zwarte en groene thee in, en wordt kort geoxideerd. Witte thee is weer een ander verhaal. Deze theesoort wordt gemaakt van een afstammeling van de Camellia sinensis. Hiervoor plukken theeboeren niet de uitgekomen theeblaadjes, maar alleen de bladknoppen van de theeplant. Deze bladknoppen zijn bedekt met fijne, witte haartjes. Vandaar de naam witte thee! Witte thee wordt in de buitenlucht gedroogd en niet geflenst. Net als bij groene thee vindt bij witte thee geen oxidatie plaats, waardoor de thee meer antioxidanten bevat dan zwarte thee.
Zwarte thee mag dan minder antioxidanten bevatten; de theesoort heeft wel degelijk gezondheidsvoordelen. Zo bevat zwarte thee de meeste theïne van alle theesoorten en werkt de drank daarom goed als natuurlijke oppepper.
Wat is rooibosthee?
Last but not least: hoe zit het met rooibosthee? Rooibosthee wordt gemaakt van de Aspalathus Linearis plant en bevat geen theïne. Dit maakt het net als kruidenthee geen echte thee! Rooibosthee is sinds 2021 een beschermde naam, wat betekent dat de thee alleen in Zuid-Afrika verbouwd mag worden. Hierdoor wordt de concurrentie kleiner en krijgen de theeboeren in Zuid-Afrika een betere handelspositie. Ook wordt hierdoor de kwaliteit van rooibosthee beter gewaarborgd. Je kan immers niet meer overal van roepen dat het rooibosthee is. Deze vorm van beschermde oorsprongsbenaming is trouwens niet uniek: ook champagne en buffelmozzarella zijn beschermde namen.
Meer vragen over thee? Stel ze!
“Wat is thee” lijkt een simpele vraag. Maar als je op onderzoek uitgaat, kom je erachter dat er veel onenigheid is over wat échte thee is. Wat is thee voor jou? Horen kruidenthee en rooibosthee er gewoon bij of ben jij voor een strenge scheidingslijn? Laat het weten via onze socials (Facebook / Instagram)! Daar kan je ook je vragen stellen als je meer wilt weten over thee.
